Najważniejsze osiągnięcia Instytutu Zdrowia Publicznego

Najważniejsze osiągnięcia Instytutu w latach 2013-2016

1.    Koordynacja międzynarodowego projektu PRO-HEALTH 65+ (2014-2017) finansowanego w ramach Drugiego Programu Zdrowia UE. PRO-HEALTH 65+ jest projektem międzynarodowym, koordynowanym przez UJ CM, zrzeszającym partnerów z 4 krajów europejskich (Polska, Niemcy, Holandia, Włochy). Badania przeprowadzone w projekcie pozwoliły na identyfikację skutecznych i efektywnych kosztowo programów zdrowotnych adresowanych do osób starszych, a także na analizę roli różnych instytucji zaangażowanych w realizację programów zdrowotnych adresowanych do osób starszych oraz finansowania tych programów w krajach europejskich. W projekcie zaplanowano także implementację wyników – przygotowanie materiałów dydaktycznych dla promotorów zdrowia oraz przeprowadzenie szkoleń dla promotorów zdrowia pracujących z osobami starszymi. W ramach projektu powstał cykl artykułów w czasopiśmie z IF BMC Health Services Research 2016 vol.16. Artykuły autorstwa/współautorstwa pracowników Instytutu Zdrowia Publicznego:

•    Huter K., Kocot E., Kissimova-Skarbek K., Dubas-Jakóbczyk K., Rothgang H., „Economic evaluation of health promotion for older people – methodological problems and challenges” (rozwój pionierskiej metodologii oceny ekonomicznej programów promocji zdrowia dla osób starszych)
•    Sitko S.J., Kowalska-Bobko I., Mokrzycka A., Zabdyr-Jamróz M., Domagała A., Magnavita N., Poscia A., Rogala M., Szetela A., Golinowska S., “Institutional analysis of health promotion for older people in Europe. Concept and research tool.” (artykuł jest rezultatem innowacyjnych dla tego obszaru badawczego badań instytucjonalnych).
•    Arsenijevic J., Groot W., Tambor M., Golinowska S., Sowada C., Pavlova M., “A review of health promotion funding for older adults in Europe: a cross-country comparison”.

2.    Międzynarodowy program Effectiveness of Policy Interventions to Promote Healthy Eating and Recommendations for Future Action; “Interventions to promote Healthy Eating Habits:Evaluation and Recommendations” (projekt 7 PR). Udział w badaniach i w opracowaniu wynikających  z nich rekomendacji dla polityki zdrowotnej w krajach UE odnośnie do interwencji zmieniających nawyki żywieniowe europejskiej populacji w kierunku prozdrowotnym. Rekomendacje zostały opublikowane i przekazane interesariuszom polityki żywieniowej w poszczególnych krajach i na szczeblu unijnym.

3.    Program „Ocena stanu zdrowia losowej próby populacji Polski oraz trafności narzędzia badawczego metody kropli krwi (DBS). Badanie pilotowe w ramach międzynarodowego projektu SHARE” realizowany przez konsorcjum SHARE-ERIC. Celem badania była ocena wybranych parametrów stanu zdrowia oraz ocena trafności oznaczeń wybranych biomarkerów wykonanych metodą DBS w porównaniu do standardowych metod oznaczania krwi. Pytania  ankietowe dotyczyły przebytych i aktualnych chorób (w szczególności nadciśnienia tętniczego i cukrzycy), stosowanych leków, kosztów leków, spożywania posiłku przed pobraniem krwi oraz trudności w przeprowadzeniu badania i stanu badanego związanego z wykonywanymi procedurami. Badanie objęło także pomiary fizykalne (ciśnienie krwi, pomiary antropometryczne) oraz pobranie krwi metodą suchych kropli krwi oraz krwi z żyły. W ramach badania biochemicznego oznaczone zostały: glukoza na czczo, trójglicerydy, HDL-C, LDL-C, 25-OH witamina D, NTproBNP, CRP, HbA1c, TNF-alfa, IL-6, BDNF, Troponiny HS. Badanie metodą suchych kropli krwi jest innowacyjną metodą prostego i taniego pobierania krwi z palca do zastosowań w badaniach populacyjnych. W badaniu zostanie określona zgodność z klasyczną metodą badawczą.

4.    Projekt SH-CAPAC: “Wsparcie krajów członkowskich UE w zakresie koordynacji, oceny, planowania i dostępu do opieki zdrowotnej w związku ze szczególnym naciskiem migracyjnym”.  3rd Health Programme, HP-HA-2015, projekt numer 717275— SH-CAPAC. Projekt miał na celu wsparcie Krajów Członkowskich UE w stworzeniu krajowych i międzynarodowych mechanizmów koordynacji dla wdrażania narzędzi spójnej odpowiedzi na potrzeby zdrowotne  uchodźców, ubiegających się o azyl oraz innych migrantów w zakresie:
•    dokonywania okresowych ocen odpowiedzi systemów opieki zdrowotnej oraz służb zdrowia publicznego,
•    opracowania planów działania na potrzeby wdrożenia odpowiedzi struktur zdrowia publicznego na sytuacje migracyjną oraz wzmocnienie systemów zdrowia,
•    promowania i zapewniania dostępu uchodźców, ubiegających się o azyl oraz innych migrantów, do opieki zdrowotnej oraz do działań z zakresu zdrowia publicznego poprzez opracowanie i rozpowszechnienie pakietu źródłowego dla przekształcania miejscowych/krajowych strategii i planów,
•    wzmacniania kapitału ludzkiego poprzez szkolenia trenerów.

5.    Projekt predefiniowany dotyczący ograniczenia społecznych nierówności w zdrowiu realizowany w ramach Programu PL 13 pn. Ograniczenie społecznych nierówności w zdrowiu, współfinansowany ze środków Norweskiego Mechanizmu Finansowego na lata 2009- 2014 prowadzony przez konsorcjum „Nauka i Zdrowie” a koordynowany przez Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny. W ramach projektu Instytut Zdrowia Publicznego realizował dwa zadania dotyczące: Health Impact Assessment (HIA) – Model oceny wpływu regulacji prawnych, działań społecznych i gospodarczych na zdrowie – koordynator prof. dr hab. W. Włodarczyk oraz Health Needs Assessment – Model oceny potrzeb zdrowotnych w społecznościach lokalnych – koordynator dr R. Topór-Mądry. Ponadto dokonano oceny realizacji pilotażowych programów promocji zdrowia i profilaktyki zdrowotnej dla ludności powiatów – koordynator dr R. Topór-Mądry.

6.    Międzynarodowy projekt „HAPIEE Study (Health, Alcohol and Psychosocial Factors in Eastern Europe)”. W projekcie prowadzona jest obserwacja dużych kohort pochodzących z czterech krajów Europy Środkowo-Wschodniej (sześć miast w Czechach, Kraków w Polsce, Kowno na Litwie oraz Nowosybirsk w Rosji – 36 000 kobiet i mężczyzn w wieku 45-69 lat). W projekcie HAPIEE uczestniczą ośrodki z Wielkiej Brytanii, Czech, Litwy, Polski i Rosji. Głównym celem projektu jest określenie wpływu psychospołecznych czynników (tj. obniżenia nastroju i poczucia kontroli) na zachorowalność i umieralność z powodu chorób układu krążenia. W okresie 2013-2016 wyniki projektu zostały opublikowane w ponad 30 artykułach naukowych (m.in. “The association of depressive symptoms with cardiovascular and all-cause mortality in Central and Eastern Europe: Prospective results of the HAPIEE study.” (Eur. J. Prev. Cardiol. 2016), “The impact of perceived control on all-cause and cardiovascular disease mortality in three urban populations of Central and Eastern Europe. The HAPIEE study.” (JECH, w końcowej fazie opracowania redakcyjnego) oraz w BMC-Med., Eur Heart J, BMJ, Journal Epidemiol Community Health. J Epidemiol., PLoS One. Wyniki wykorzystano również do przygotowania stanowiska Polskiego Forum Profilaktyki dotyczącego psychospołecznych czynników ryzyka oraz w programie szkoleń internetowych Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego.

7.    Projekt EUROASPIRE (European Action on Secondary and Primary Prevention of Coronary Heart Disease by Intervention to Reduce Events), cz. IV i V koordynowany przez Europejskie Towarzystwo Kardiologiczne i prowadzony w ramach programu „EURO Heart Survey on Preventive Cardiology”. W projekcie bierze udział ponad 20 państw i jego głównym celem jest monitorowanie wdrażania Europejskich zaleceń w zakresie kardiologii prewencyjnej. Celem projektu jest określenie skuteczności postępowania w zakresie pierwotnej i wtórnej prewencji chorób sercowo-naczyniowych u osób z wysokim ryzykiem i porównanie wyników w Polsce z wynikami z ośrodków naukowych w 23 krajach Europy. Wyniki Projektu EUROASPIRE IV, którego polska część była finansowana z grantu Narodowego Centrum Nauki, zostały opublikowane w 10 publikacjach, w tym w  Eur. J. Prev. Cardiol., Cardiovascular Diabetology, Cardiology Journal, Pol. Arch. Med. Wew. W planie są dalsze publikacje. Wyniki prac wpłynęły na Europejskie wytyczne dotyczące  prewencji chorób układu krążenia w praktyce klinicznej, dokument ekspertów Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego i 10 innych  międzynarodowych towarzystw naukowych (The Sixth Joint Task Force of the European Society of Cardiology and Other Societies on Cardiovascular Disease Prevention in Clinical Practice (constituted by representatives of 10 societies and by invitedexperts). 2016 European Guidelines on cardiovascular disease prevention in clinical practice. European Heart Journal, 2016;), a także na stanowiska Polskiego Forum Profilaktyki (uzgodnione stanowisko 8 polskich towarzystw naukowych; www.pfp.pl).

8.    Międzynarodowy projekt badawczy ASSPRO CEE 2007 (2008-2013), finansowany w ramach 7 Programu Ramowego UE, koordynowany przez Uniwersytet w Maastricht (Holandia). Projekt zrzeszał 6 partnerów z krajów Europy Środkowo-Wschodniej (Polska, Węgry, Litwa, Bułgaria, Rumunia, Ukraina). Projekt dostarczył nowych dowodów naukowych w zakresie występowania opłat formalnych i nieformalnych w opiece zdrowotnej w krajach Europy Środkowo-Wschodniej, skłonności konsumentów w tych krajach do płacenia za świadczenia medyczne, społecznego nastawienia do wprowadzenia dopłat do publicznie finansowanej opieki zdrowotnej a także prowadzonych polityk krajowych w tej dziedzinie. Grupa doktorantów z krajów Europy Środkowej-Wschodniej przygotowała prace doktorskie w oparciu o uczestnictwo w badaniach projektu – w tym także doktorantka z Polski, uzyskując tytuł doktora na uczelni koordynatora. Opublikowanie wyników badań naukowych w międzynarodowych czasopismach naukowych posiadających współczynnik wpływu Impact Factor.

9.    Międzynarodowy projekt „ATHLOS (Aging Trajectories of Health: Longitudinal Opportunities and Synergies)” finansowany przez Komisję Europejską w ramach programu HORIZON 2020. Projekt jest realizowany przez konsorcjum, w którym uczestniczy 15 ośrodków z 12 krajów Europy. Główne cele projektu ATHLOS obejmują:
1)    Stworzenie  zbioru danych z 20 najnowszych badań prospektywnych nad starzeniem w Europie,
2)    Opisanie wzorców i trajektorii zdrowego starzenia oraz punktów krytycznych dla postępu tego  procesu,
3)    Sformułowanie nowej definicji starości w oparciu o wielowymiarową ocenę,
4)    Sformułowanie rekomendacji politycznych dotyczących zdrowego starzenia w oparciu o uzyskane wyniki badań. Realizacja projektu została rozpoczęta w roku 2015  i jest przewidziana na 5 lat.

10.    Projekt  badawczy  Narodowego Centrum Nauki nr UMO-2011/03/B/NZ7/00644 „Wpływ wybranych czynników środowiskowych na ocenę jakości życia pacjentów z astmą oskrzelową”. Upowszechniane wyników badań w wywiadach radiowych, prasowych; uzyskanie dużego odzewu i zainteresowania społeczeństwa podejmowaną problematyką badawczą m.in.: http://www.pap.pl/palio/html.run?_Instance=cms_www.pap.pl&_PageID=1&s=infopakiet&dz=nauka&idNewsComp=&filename=&idnews=157269&data=&status=biezace&_CheckSum=1819455856; http://krakow.gazeta.pl/krakow/1,35798,15787185,Naukowcy_z_Krakowa_badaja__ile_pylu_wdychamy_w_domach.html;
http://lovekrakow.pl/aktualnosci/badaja-jaki-wplyw-na-czlowieka-maja-pyly-zawieszone-rozmowa_5303.html

11.    Stworzenie platformy Afast. W ramach projektu „Afast Powiedź to!” stworzona została platforma rehabilitacyjna. Projekt „Afast Powiedz to!” realizowany jest ze środków Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, przyznanych w ramach konkursu INNOWACJE SPOŁECZNE na lata 2015-2017. Projekt realizowany jest przez konsorcjum utworzone przez Fundację Salus Publica, Park Naukowo-Technologiczny „Technopark Gliwice” Sp.z.o.o. oraz Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum. Misją projektu jest utworzenie interaktywnego i wieloplatformowego serwisu internetowego służącego do rehabilitacji afazji, będącej utratą zdolności mowy spowodowanej uszkodzeniem struktur mózgowych, która jest następstwem urazów czaszkowo-mózgowych oraz udarów mózgu.

12.    Współautorstwo wytycznych oraz członkostwo w zespołach ds. opracowania wytycznych HTA (oceny technologii medycznych) oraz wytycznych dotyczących w szczególności wyrobów medycznych; powoływanych przez Agencję Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji (w latach 2007-2009 oraz 2015-2016 – „Wytyczne HTA oceny technologii medycznych)” publikowanych przez Agencję Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji. Wytyczne określają oficjalne polskie standardy metodologiczne analiz z zakresu oceny technologii medycznych, wykorzystywane na potrzeby polskiego systemu opieki zdrowotnej a także badań i publikacji naukowych z tego zakresu w Polsce.

13.    Monografia naukowa – G. Jasieńska 2013 „The Fragile Wisdom. An Evolutionary View on Women’s Biology and Health” Harvard University Press, Cambridge, USA. Monografia w języku angielskim wydana przez jedno z najbardziej prestiżowych wydawnictw akademickich (Harvard University Press) jest innowacyjnym, interdyscyplinarnym podejściem do zdrowia kobiet. Monografia otrzymała liczne pozytywne recenzje w pismach zagranicznych posiadających impact factor i jest używana jako tekst źródłowy w zajęciach dydaktycznych prowadzonych na uniwersytetach w USA.

14.    Przygotowanie i opublikowanie podręcznika „Od ekonomii do ekonomiki zdrowia” przez zespół Autorów z Zakładu Ekonomiki Zdrowia i Zabezpieczenia Społecznego pod kierownictwem prof. dr hab. S. Golinowskiej. Podręcznik jest pracą oryginalną,    uwzględniającą swoiste problemy funkcjonowania systemu zdrowotnego w kraju transformacji, wykorzystującą przykłady zaczerpnięte z doświadczeń polskich oraz innych krajów regionu. Uzasadnia potrzebę rozwijania mieszanych rozwiązań publiczno-prywatnych (public-private mix) oraz wskazuje dobre w tej dziedzinie doświadczenia. Podręcznik był przedmiotem wieloletniej pracy zespołu autorskiego oraz dyskusji ze stałymi partnerami ośrodków zagranicznych a przede wszystkim Uniwersytetu w Maastricht.