Psychoza: na czym polega i jak reagować, gdy mamy z nią do czynienia?

17 lipca 2025

Anna Wacławik: „Epizody psychotyczne mogą mieć początek już w dzieciństwie, gdy uciekając od przeżytych traum, dzieci tworzą swój wymarzony, bezpieczny świat. […] Wiara w posiadanie nadprzyrodzonych mocy, takich jak umiejętność czytania w myślach czy kontrolowania pogody, jest innym często odnotowywanym objawem zaburzeń psychotycznych.[…] W leczeniu psychozy istotna jest farmakoterapia. Jednak osoby chore często rezygnują z przyjmowania leków, ponieważ są przekonane, że po ich zażyciu stracą swoje 'supermoce’ lub zostaną otrute. […] Osoby doświadczające stanów psychotycznych mogą być przekonane, że programy telewizyjne i inne przekazy medialne – również te w mediach społecznościowych – są kierowane wyłącznie do nich. […] Po epizodzie wspieraj, nie wypominaj. Osoba wracająca do zdrowia może czuć wstyd, lęk lub zagubienie. […]”

[Publikacja] Pozycja społeczno-ekonomiczna a postrzeganie wpływu podgrzewaczy tytoniu i tradycyjnych papierosów na zdrowie

7 lipca 2025

Barbara Gradowicz-Prajsnar, Magdalena Kozela: Obecnie coraz częściej obserwuje się rozwój technik dostarczania nikotyny oraz popularyzację produktów alternatywnych, szczególnie wśród osób młodych. Do najbardziej znanych należą, tzw. e-papierosy i podgrzewacze tytoniu (HTP). Systematyczny przegląd negatywnych skutków stosowania HTP wykazał, że HTP można uznać za produkty o zmniejszonym ryzyku chorób przewlekłych u palaczy, ale mogą one zwiększać ryzyko tych chorób u osób niepalących. Co więcej, użytkownicy HTP częściej niż osoby nieużywające tych produktów, postrzegają HTP jako mniej szkodliwe niż papierosy tradycyjne. Status społeczno-ekonomiczny nie jest związany tylko z zachowaniami dotyczącymi palenia, ale może również kształtować postrzeganie wpływu produktów tytoniowych na zdrowie. Głównym celem badania była analiza związku między statusem społeczno-ekonomicznym a percepcją wpływu stosowania HTP i palenia papierosów na fizyczne, psychiczne i społeczne samopoczucie użytkowników.

Półmetek projektu EUVABECO. Warsztaty Design Thinking

15 maja 2025

Projekt EUVABECO („European Vaccination Beyond COVID-19”, Nr 101132545), którego Zakład Promocji Zdrowia i e-Zdrowia Uniwersytetu Jagiellońskiego jest partnerem jest już w połowie realizacji. Poza trwającymi pracami nad implementacją narzędzi adoptowanych do polskich warunków z innych krajów, w marcu 2025 r. odbyły się także warsztaty Design Thinking. W artykule przedstawiono działania, nad którymi pracowano w projekcie EUVABECO w pierwszym kwartale 2025 roku oraz planowane aktywności.

[Publikacja] Reformy systemów finansowania świadczeniodawców usług zdrowotnych w krajach Europy Środkowej i Wschodniej – analiza porównawcza

17 marca 2025

Dubas-Jakóbczyk, Costase Ndayishimiye, Marzena Tambor: Systemy finansowania świadczeniodawców ochrony zdrowia to zestaw rozwiązań i narzędzi obejmujący metody finasowania oraz szereg elementów wspierających, takich jak, zasady kontraktowania, systemy administracyjne do raportowania i kontroli, narzędzia IT. Ich głównym celem jest przekazanie wynagrodzenia za dostarczone usługi. Niemniej jednak, w zależności od swojej konstrukcji, systemy finansowania generują także zestaw konkretnych bodźców finansowych wpływających na zachowanie świadczeniodawców. Sprawia to, że reformy systemów finansowania świadczeniodawców stanowią jeden z najważniejszych mechanizmów wpływania na funkcjonowanie systemów opieki zdrowotnej.

Celem badania było: (1) porównanie systemów finansowania świadczeniodawców usług zdrowotnych w dziewięciu krajach Europy Środkowo-Wschodniej (Bułgarii, Chorwacji, Czechach, Estonii, Łotwie, Litwie, Węgrzech, Polsce, Rumunii) w podziale na poszczególne rodzaje świadczeniodawców; (2) zmapowanie najważniejszych reform w tym obszarze przeprowadzonych począwszy od 2010 roku; oraz (3) zidentyfikowanie głównych czynników (barier lub czynników wspierających), które wpłynęły na sukces tych reform.

[Publikacja] Ograniczony dostęp do antykoncepcji wpływa na dobrostan psychiczny kobiet

21 stycznia 2025

Andrzej Galbarczyk: Odmowa dostępu do środków antykoncepcyjnych narusza autonomię reprodukcyjną kobiet oraz jest formą przymusu reprodukcyjnego. Brak autonomii reprodukcyjnej może mieć negatywny wpływ na zdrowie psychiczne kobiet. Nie tylko w przypadku, gdy przymus reprodukcyjny jest efektem działań partnera lub innego członka rodziny, ale również gdy jest skutkiem regulacji prawnych lub działań personelu medycznego. Dotychczasowe badania nad naruszaniem autonomii reprodukcyjnej odnosiły się do odmowy lub utrudniania dostępu do aborcji. Brakowało badań zależności pomiędzy odmową dostępu do środków antykoncepcyjnych a zdrowiem psychicznym kobiet. Badanie pracowników Instytutu Zdrowia Publicznego UJCM wskazuje, że odmowa dostępu do środków antykoncepcyjnych może negatywnie wpływać na zdrowie i dobrostan psychiczny kobiet.