19.04.2021r.

Dr Ilona Nenko, Dr Tomasz Bochenek 

Instytut Zdrowia Publicznego, Wydziału Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Jagielloński – Collegium Medicum 

Zdrowie publiczne to przyszłość! W oparciu o bogatą tradycję i sukcesy, Uniwersytet Jagielloński odpowiada wyzwaniom przyszłości. Instytut Zdrowia Publicznego WNZ UJ CM włącza się w TIPH Global. 

This Is Public Health – Europe Campaign 

„Zdrowie publiczne to przyszłość!” („Public Health is the future!”) – jest to nazwa kampanii informacyjno-edukacyjnej, budującej społeczną świadomość w zakresie zdrowia publicznego, w której to Instytut Zdrowia Publicznego (IZP) Wydziału Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Jagiellońskiego – Collegium Medicum, wraz z pięcioma innymi uniwersytetami europejskimi, brał udział od jesieni 2019 roku do jesieni roku 2020. Kampania prowadzona przez IZP była elementem europejskiej edycji akcji, która zapoczątkowana została kilkanaście lat temu na kontynencie północnoamerykańskim, w Stanach Zjednoczonych, pod nazwą This Is Public Health (TIPH). Nazwa europejskiej edycji tej akcji brzmiała TIPH – Europe Campaign lub TIPH – Europe. Przedsięwzięcie europejskie zostało sfinansowane przez amerykańskie stowarzyszenie ośrodków akademickich z obszaru zdrowia publicznego pod nazwą Association of Schools and Programs of Public Health (ASPPH), z siedzibą w Waszyngtonie, DC; przy współpracy z partnerskim, europejskim stowarzyszeniem pod nazwą Association of Schools of Public Health in the European Region (ASPHER) z siedzibą w Brukseli. 

Należy jednak zaznaczyć, że doceniając znaczenie współpracy międzynarodowej w budowaniu świadomości społecznej z zakresu zdrowia publicznego oraz wspólnotę problemów w tym zakresie, z którymi borykają się ośrodki akademickie i organizacje zdrowia publicznego nie tylko w Polsce, IZP włączył się w działania oznaczane hasłem This Is Public Health – To Jest Zdrowie Publiczne już w kwietniu 2019 roku. Nastąpiło to po pierwszych sygnałach o możliwości rozprzestrzenienia akcji TIPH ze Stanów Zjednoczonych na kontynent europejski – w sposób spontaniczny, oddolny i nieformalny. 

W ramach TIPH-Europe IZP postawił sobie dwa ważne cele: (1) zwiększenie rozpoznawalności i zrozumienia dla zdrowia publicznego w Polsce, zwłaszcza wśród uczniów szkół średnich; (2) pokazywanie i promowanie wśród młodych ludzi możliwości i wyzwań związanych z karierą zawodową w dziedzinie zdrowia publicznego.  

Dla pokazania wielowymiarowości zdrowia publicznego i osiągnięcia pierwszego celu, IZP opublikował na prowadzonym przez siebie Blogu Zdrowia Publicznego serię artykułów popularnonaukowych, dotyczących różnych zagadnień zdrowia publicznego (Grafika 1). Były to wymienione poniżej teksty autorstwa pracowników naukowo-dydaktycznych IZP (o ile nie zaznaczono inaczej), wciąż zachowujące aktualność swojego przekazu i dotyczące następujących zagadnień: 

1. Psychospołeczne uwarunkowania chorób układu krążenia (CHUK), w którym dr Magdalena Kozela, prof. Andrzej Pająk i dr Michał Zabdyr-Jamróz pokazują, jak ważne jest szersze spojrzenie na czynniki ryzyka CHUK – nie tylko palenie tytoniu, brak aktywności fizycznej i zła dieta są związane z podwyższonym ryzykiem CHUK. Znaczący wzrost ryzyka zgonu z powodu CHUK obserwuje się także wśród osób o niskim statusie społecznym, mających objawy depresji czy niskie poczucie kontroli. (link do tekstu) 
2. Wpływ jakości powietrza w pomieszczeniach na zdrowie, tekst autorstwa dra Bartosza Balcerzaka, który dotyczy bardzo ważnego (nie tylko w Krakowie i Małopolsce) zagadnienia, jakim jest wpływ zanieczyszczenia powietrza na zdrowie ludzi. Wiele rodzajów zanieczyszczeń powietrza jest uwalnianych z produktów i przedmiotów znajdujących się w domu. Sytuację pogarsza fakt, że ludzie spędzają znaczną ilość czasu w pomieszczeniach zamkniętych, a co za tym idzie są narażeni na szkodliwe czynniki przez długi czas. (link do tekstu) 
3. Elektroniczna dokumentacja medyczna – tekst autorstwa mgr Mariusza Kielara, mgr Szczepana Jakubowskiego oraz absolwentki IZP mgr Moniki Kukli (Konsultantka ds. rozwiązań biznesowych w Comarch Healthcare), w którym autorzy opowiadają o elektronicznej dokumentacji medycznej jako źródle wiedzy o pacjencie i „sercu” nowoczesnego systemu ochrony zdrowia. Dzięki wdrożeniu dokumentacji elektronicznej możliwe jest dalsze rozwijanie innych rozwiązań i elementów, w oparciu o medyczne systemy informacyjne. (link do tekstu) 
4. Ocena technologii medycznych (OTM, ang. Health Technology Assessment) – tekst autorstwa dra Tomasza Bochenka, opowiadający o tym, że to właśnie OTM pomaga odpowiedzieć na niezwykle ważne pytanie – w jaki sposób najbardziej racjonalnie można wydawać środki finansowe (zawsze ograniczone) na tak bardzo potrzebne usługi zdrowotne, leki i wyroby medyczne. Połączenie wiedzy z zakresu medycyny, farmacji, ekonomii, prawa, etyki i innych dyscyplin pomaga osiągać cele z zakresu zdrowia publicznego. (link do tekstu) 
5. Profilaktyka otyłości – tekst autorstwa dr Ewy Błaszczyk-Bębenek i mgr Marii Kret (Polskie Towarzystwo Dietetyków), który uświadamia, że jednym z głównych problemów zdrowotnych na całym świecie jest otyłość. Jest ona modyfikowalnym czynnikiem ryzyka wielu chorób przewlekłych, dlatego profilaktyka otyłości stanowi tak ważny cel dla zdrowia publicznego. (link do tekstu) 
6. Narastający niedobór personelu medycznego w Polsce – tekst dr Alicji Domagały porusza kwestię niedoboru personelu medycznego, który jest obecnie głównym wyzwaniem dla polskich decydentów i menedżerów opieki zdrowotnej. Polska charakteryzuje się najmniejszą liczbą praktykujących lekarzy i pielęgniarek w przeliczeniu na 1.000 mieszkańców spośród krajów Unii Europejskiej. Braki kadrowe powodują wiele poważnych problemów, w tym ograniczony dostęp do opieki zdrowotnej dla pacjentów oraz obniżającą się jakość usług. (link do tekstu) 
7. Bieżące opłaty za zdrowie pacjenta – tekst napisany przez dr Marzenę Tambor, mgr Olgę Partykę (Państwowy Zakład Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny) oraz dr Aleksandrę Czerw (Warszawski Uniwersytet Medyczny) zwraca uwagę, że pacjenci zwykle dużo płacą z własnej kieszeni za usługi zdrowotne i leki. W Polsce blisko 9% gospodarstw domowych – ok. 3,7 mln ludzi – odnotowuje bardzo wysokie wydatki na zdrowie. Są one na tyle duże, że ludzie muszą ograniczać swoje inne potrzeby, np. w zakresie zakupów żywności, odzieży czy opału. (link do tekstu) 
8. Niewystarczające umiejętności zdrowotne – opracowanie autorstwa mgr Karoliny Sobeckiej i dr Sylwii Wójcik, w którym omówione jest zagadnienie niskiego poziomu kompetencji zdrowotnych, związane z mniejszym zrozumieniem chorób i dolegliwości oraz zwiększoną koniecznością uzyskiwania pomocy w sytuacjach nagłych i hospitalizacjami. Z tych powodów, jednym z najważniejszych celów nowoczesnego zdrowia publicznego i promocji zdrowia powinno być dostarczanie wskazówek, w jaki sposób ludzie mogą poprawiać swoje kompetencje zdrowotne. (link do tekstu) 

Każdy wymieniony powyżej artykuł popularno-naukowy był również promowany w mediach społecznościowych IZP (Facebook, LinkedIn, Twitter, Instagram), aby dotrzeć do jak największej liczby odbiorców. Na Instagramie co trzeci post był opatrzony specjalną, prostą grafiką, związaną z opublikowanym artykułem (Grafika 2). Ponadto, aby zrealizować pierwszy cel kampanii, przeprowadzone zostały wykłady dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych z południowej Polski. Kadra IZP spotkała się na siedmiu wykładach z blisko 300 uczniami. Niestety, kolejne wykłady musiały zostać odwołane w związku z pandemią COVID-19 i wymuszonym przez nią „lockdownem” (Grafika 3).  

Drugim celem IZP w ramach akcji TIPH-Europe było pokazanie i promowanie możliwości rozwijania kariery zawodowej w zdrowiu publicznym, w sektorze ochrony zdrowia, które mają młodzi ludzie. Wiąże się z tym ukazywanie potrzebnych decyzji i kroków, koniecznej nauki, związanych ze zdrowiem publicznych możliwości rozwoju, a także wyzwań. W czasie trwania akcji opublikowanych zostało 15 wywiadów z Absolwentami kierunku studiów zdrowie publiczne, prowadzonego w Krakowie przez IZP. Historie opowiadane przez Absolwentów są bardzo interesujące. Obfitują w sukcesy zawodowe o różnej skali i wymiarze. Zawsze są one fascynujące i satysfakcjonujące. Świadczą najwyraźniej o spełnieniu zawodowym naszych Absolwentów, którzy pracują na wielu różnych stanowiskach w systemach ochrony zdrowia w Polsce i zagranicą, w tym – w tak odległych krajach, jak np. Stany Zjednoczone lub Tajwan (Grafika 4). Wywiady zostały opublikowane na Blogu Zdrowia Publicznego i były szeroko promowane w mediach społecznościowych. Tylko za pośrednictwem strony IZP na Facebooku udało się dotrzeć aż do 270.000 osób! 

Wszystkie aktywności w ramach TIPH-Europe przeprowadzone przez IZP możliwe były dzięki ciężkiej pracy kadry akademickiej Instytutu: dra Bartosza Balcerzaka, dr Ewy Błaszczyk-Bębenek, dra Tomasza Bochenka, dr Katarzyny Dubas-Jakóbczyk, dr Alicji Domagały, mgra Macieja Furmana, mgra Szczepana Jakubowskiego, mgra Mariusza Kielara, mgr Karoliny Sobeckiej, dr Marzeny Tambor, dr Beaty Pióreckiej, dr Sylwii Wójcik, dra Michała Zabdyra-Jamroza, a także kierowniczki projektu, którą była dr Ilona Nenko. 

Serdeczne podziękowania i wyrazy uznania należą się współpracownikom zewnętrznym IZP – mgr Monice Kukli, mgr Marii Kret, mgr Oldze Partyce i dr Aleksandrze Czerw, które przyczyniły się do powstania wybranych artykułów opublikowanych na Blogu Zdrowia Publicznego. 

This Is Public Health – Global 

Dzięki kampanii TIPH-Europe można było uświadomić sobie, że faktycznie zdrowie publiczne to przyszłość! Zwłaszcza dobitnie pokazuje to trwająca wciąż pandemia COVID-19. Na tej akcji IZP jednak nie poprzestał. Jesienią roku 2020, obserwując sukcesy kampanii TIPH-Europe, stowarzyszenie ASPPH ogłosiło konkurs dla nowej edycji akcji TIPH – tym razem już w wersji ogólnoświatowej, pod nazwą TIPH-Global (Grafika 6). Również tym razem dr Tomasz Bochenek i dr Ilona Nenko z IZP przygotowali atrakcyjną ofertę, dodatkowo decydując się na wciągnięcie do promowania świadomości społecznej z zakresu zdrowia publicznego i przedstawiania możliwości rozwoju zawodowego po ukończeniu studiów na kierunku zdrowie publiczne, dosyć zróżnicowanego grona ośrodków partnerskich. Wraz z IZP, wszystkie z tych ośrodków łączy wyjątkowe zainteresowanie zdrowiem publicznym. Należą do nich (od Wschodu do Zachodu):  

• Narodowy Uniwersytet „Akademia Ostrogska” w Ostrogu na Ukrainie, 
• Wołyński Uniwersytet im. Łesi Ukrainki w Łucku na Ukrainie, 

• Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny w Warszawie, 
• II Liceum Ogólnokształcące im. Króla Jana III Sobieskiego w Krakowie, 
• XLII Liceum Ogólnokształcące im. Adama Mickiewicza w Krakowie, 
• XLIII Liceum Ogólnokształcące im. Zofii Chrzanowskiej w Krakowie, 
• Zakład Zdrowia Publicznego i Medycyny Społecznej w Gdańskim Uniwersytecie Medycznym w Gdańsku, 

• EHESP – Szkoła Zdrowia Publicznego w Rennes, we Francji, 
• EASP – Andaluzyjska Szkoła Zdrowia Publicznego w Granadzie, w Hiszpanii. 

W ostatnich dniach IZP otrzymał elektryzującą, doskonałą wiadomość, że oferta złożona w konkursie TIPH-Global, w toku ostrej rywalizacji wielu ośrodków akademickich została pozytywnie oceniona i przyjęta do realizacji! (Ogłoszenie – TIPH Awardees Announcement). W samym tylko regionie europejsko-azjatyckim (według podziału stosowanego przez Światową Organizację Zdrowia), oprócz IZP konkurencję wygrały jeszcze ośrodki akademickie w Portugalii oraz na Litwie. W zakresie szerokim jak nigdy dotąd, komunikację pomiędzy uczelniami i centrami zdrowia publicznego na całym świecie ułatwiać będą rozwinięte i przetestowane w dobie pandemii COVID-19 środki zdalnej komunikacji. Kierowniczką projektu ze strony IZP jest dr Marzena Tambor, zaś do funkcjonującego przy projekcie programu międzykontynentalnej współpracy studentów zdrowia publicznego została włączona studentka IZP na kierunku zdrowie publiczne drugiego stopnia – Monika Tiahnybok, jako członkini programu „This Is Public Health – Global Ambassadors”. Rodzi to nadzieje na możliwie najpełniejsze włączenie młodzieży akademickiej do tej ogólnoświatowej akcji. 

W ramach światowej sieci Global Network for Academic Public Health, do której należy 6 regionalnych stowarzyszeń, zrzeszających ośrodki akademickie z obszaru zdrowia publicznego na poszczególnych kontynentach (Regional Association Members), zwycięzcami konkursu i grantobiorcami w pierwszej edycji akcji TIPH Global zostały wymienione poniżej uczelnie. 

W regionie latynoamerykańskim – Alianza Latinoamericana de Salud Global (ALASAG): 

• School of Public Health, University of Chile – akcja pod nazwą “Effective handwashing and its determinants: advocacy for a neglected essential strategy, even in XXI century!” 

W regionie azjatycko-pacyficznym – Asia-Pacific Academic Consortium for Public Health (APACPH): 

• College of Public Health, Taipei Medical University – akcja pod nazwą “Beyond Public Health – An On-going Journey of TMU” 
• College of Public Health, University of the Philippines Manila (UP CPH) – akcja pod nazwą “Infodemic management solutions to fight the COVID-19 pandemic and promote vaccination” 
• Faculty of Medicine, University of Malaya – akcja pod nazwą “Frontliners against cervical cancer – promoting self-care interventions for sexual and reproductive health and rights (SRHR) among frontliners” 
• The Airlangga Centre for Health Policy Research Group, Faculty of Public Health, Universitas Airlangga, Indonesia – akcja pod nazwą “Science communication campaign for immunizing the public against the misinformation of the COVID-19 vaccination” 

• West China School of Public Health, Sichuan University – akcja pod nazwą “Raising middle and high school students’ awareness towards public health-related issues under the context of COVID-19.” 

W regionie afrykańskim – Association of Schools of Public Health in Africa (ASPHA): 

• Department of Public Health, School of Public and Allied Health, Babcock University – akcja pod nazwą “Training of Master of Ceremonies (MCs) to Raise Awareness about Public Health Issues, Education and Career Opportunities in Nigeria” 
• Division of Health Systems and Public Health, Department of Global Health, Faculty of Medicine and Health Sciences, Stellenbosch University – akcja pod nazwą “Futureproofing Public Health – This is Public Health” 

• Tropical Institute of Community Health and Development – akcja pod nazwą “Digital Reach to Adolescents & Young Adults for SRH (DIRAYA-SRH) in Western Kenya” 
• University of Namibia, Faculty of Health Sciences, School of Public Health – akcja pod nazwą “Intervening in the scourge of teenage pregnancies in Namibia through a dynamic and innovative educational intervention” 

W regionie europejsko-azjatyckim – Association of Schools of Public Health in the European Region (ASPHER): 

• Institute of Public Health, Faculty of Health Sciences, Jagiellonian University Medical College – akcja pod nazwą “Public Health now – building on rich tradition and successes let’s respond to the challenges of the future!” 

• Instituto de Sáude Pública da Universidade do Porto – akcja pod nazwą “ALERGIA@PT” 
• Lithuanian University of Health Sciences – akcja pod nazwą “Public Health in Daily Life: Creating the Future Health Here and Now” 
• NOVA National School of Public Health – akcja pod nazwą “The Gate – Public Health Knowledge Centre” 
• The Institute of Public Health and Professional Health of Karaganda Medical University – akcja pod nazwą “Capacity building in the water, sanitation and hygiene (WASH) sector in schools among the students of 11-18 years old for an effective response to the COVID-19 pandemic” 

W obszarze działania Association of Schools and Programs of Public Health (ASPPH): 

• American University of Beirut, Faculty of Health Sciences – akcja pod nazwą “This is the Art of Public Heath” 
• National Taiwan University College of Public Health – akcja pod nazwą “<Public Health Specialist> promotional campaign in Taiwan” 
• University of California, Irvine, Department of Population Health and Disease Prevention – akcja pod nazwą “Antibiotics Stewardship is Public Health” 

W regionie południowo-azjatyckim – South East Asia Public Health Education Institutions Network (SEAPHEIN): 

• Department of Community and Family Medicine, Faculty of Medicine, University of Jaffna Sri Lanka – akcja pod nazwą “Developing a dynamic public health network- Future of Public Health” 
• KIIT School of Public Health – akcja pod nazwą “Enhancing awareness and knowledge on Prevention of Antibiotic resistance among the personnel manning the Retail pharmacy stores in the city of Bhubaneswar, Odisha, India: THIS IS PUBLIC HEALTH” 

Więcej informacji o akcji TIPH – Global można znaleźć w linkach: 

https://www.aspph.org/connect/global-network/ 

https://thisispublichealth.org/partners/#tiph-global 

W roku 2021 kampania TIPH-Global splata się z XXX-leciem powstania IZP, a więc jednocześnie także Jubileuszem Uniwersyteckiego Zdrowia Publicznego w Polsce (link). Jest to przyczyna, dla której właśnie został nadany prowadzonej przez IZP akcji tytuł o brzmieniu „W oparciu o bogatą tradycję i sukcesy, stawmy czoła wyzwaniom przyszłości!” („Public Health now – building on rich tradition and successes, let’s respond to the challenges of the future!”). O wszystkich wydarzeniach organizowanych w ramach akcji TIPH Global będzie można znaleźć informacje na stronach internetowych oraz w mediach społecznościowych IZP WNZ UJ CM. Udział wszystkich osób, dla których ważne jest zdrowie publiczne w Polsce i na świecie, będzie mile widziany!