Psychospołeczne determinanty chorób sercowo-naczyniowych i procesu starzenia. Badanie prospektywne kohorty mężczyzn i kobiet w wieku 60-84 lat

Projekt finansowany przez Narodowe Centrum Nauki
Umowa: UMO-2018/29/B/NZ7/02118

Starzenie się polskiej populacji jest poważnym problemem społecznym z uwagi na spodziewany wzrost częstości występowania przewlekłych chorób i niepełnosprawności. Identyfikacja i ilościowa ocena czynników wpływających na proces starzenia się ma kluczowe znaczenie dla zrozumienia jego mechanizmów.

Głównym celem projektu jest określenie biologicznych i psychospołecznych determinantów chorób sercowo-naczyniowych i procesu starzenia się w dobrze zdefiniowanej polskiej populacji.

Przeprowadzone zostanie, pierwsze w Polsce, długofalowe badanie procesu starzenia się populacji poprzez uzyskanie nowych danych dla kohorty ponad 7,000 dobrze scharakteryzowanych wyjściowo mężczyzn i kobiet, mieszkańców Krakowa (obecnie w wieku w wieku 60-84 lat), których poddano badaniu w latach 2002-2005. Przewidziane jest osiągnięcie następujących celów szczegółowych:

1. Określenie związku pomiędzy czynnikami psycho-społeczno-ekonomicznymi, a chorobami sercowo-naczyniowymi, który jest niezależny od uznanych czynników ryzyka (hipercholesterolemia, nadciśnienie tętnicze, palenie tytoniu, niska aktywność fizyczna, dieta aterogenna i cukrzyca),
2. Określenie dynamiki zmian we wskaźnikach procesu starzenia się (trajektorie starzenia się) i zbadanie czy przewlekły stres społeczny (niskie poczucie kontroli, brak wsparcia społecznego, stres w pracy, depresja) ma wpływ na te zmiany, a także określenie interakcji pomiędzy trajektoriami starzenia się, a chorobami sercowo-naczyniowymi, innymi czynnikami biologicznymi i czynnikami związanymi ze stylem życia.
3. Zbadanie różnic w występowaniu chorób sercowo-naczyniowych i różnic we wskaźnikach starzenia się pomiędzy ugrupowaniami społecznymi.
4. Zbadanie, w jakim stopniu występowanie chorób sercowo-naczyniowych i dynamika starzenia się jest uwarunkowana czynnikami społecznymi występującymi na różnych etapach życia. (m. in. warunki życia w dzieciństwie, wykształcenie, pozycja społeczna w wieku dorosłym).
5. Zbadanie zależności pomiędzy obniżaniem się funkcjonalności życiowej z wiekiem (funkcje poznawcze i fizyczne, sprawność umysłowa, funkcjonowanie społeczne) oraz określenie czy takie zależności występują równomiernie w ugrupowaniach o różnej pozycji społeczno-ekonomicznej,
6. Zbadanie zależności pomiędzy dynamiką wskaźników starzenia się a umieralnością oraz stwierdzenie czy siła tych związków jest podobna niezależnie od zróżnicowania cech socjalnych,
7. Stworzenie zbioru danych odpowiadającego potrzebom międzynarodowej współpracy naukowej z innymi państwami Europy.

Przyjęto hipotezę, że zanik funkcji fizycznych i poznawczych w następstwie starzenia się jest silniejszy w grupach o niższej pozycji społeczno-ekonomicznej i że różnice społeczne w trajektoriach starzenia się można przynajmniej częściowo wytłumaczyć działaniem czynników psychospołecznych, różnicami w zachowaniach zdrowotnych i w biologicznych cechach organizmu, a także obecnością chorób przewlekłych, w tym zwłaszcza chorób sercowo-naczyniowych.