Wieczorny smog | zdjęcie: Arthur Podzolkin

Autorka streszczenia: Monika Ścibor

Od dawna wiadomo o niekorzystnym wpływie zanieczyszczeń powietrza na zdrowie, zwłaszcza na układ oddechowy u pacjentów z nadreaktywnością oskrzeli. Natomiast póki co brakowało badań na temat zależności między wybranymi elementami środowiska, a jakością życia pacjentów. A wszystko to w sytuacji, w której astma oskrzelowa to jeden z głównych problemów zdrowotnych na świecie – szacuje się, że cierpi na nią 339,4 mln ludzi (2016 r.).

W poprzednich publikacjach wykazaliśmy negatywny wpływ zanieczyszczeń pyłowych PM₁₀ i PM_2.5 na jakość życia pacjentów z astmą oskrzelową (Ścibor & Malinowska-Cieślik, 2020; Ścibor, Galbarczyk, & Jasienska, 2019). Tym razem celem badania była analiza wpływu zanieczyszczeń gazowych takich jak tlenki azotu, dwutlenek siarki i czy tlenek węgla na jakość życia pacjentów z astmą oskrzelową.

Uczestnikami badania było 300 pacjentów z astmą częściowo kontrolowaną, leczonych w dwóch krakowskich poradniach alergologicznych. Były to osoby dorosłe, mieszkańcy Krakowa, którzy deklarowali, że w czasie 14 dniowej obserwacji nie opuszczali miasta.

Dla każdego pacjenta odnotowywano stężenia zanieczyszczeń gazowych w każdym dniu obserwacji ze wszystkich dostępnych stacji monitoringu zanieczyszczeń Wojewódzkiego Inspektoratu Środowiska w Krakowie (WIOŚ). Następnie przyporządkowano pacjentów do stacji najbliższej ich deklarowanego miejsca przebywania na zewnątrz, w celu jak najdokładniejszego określenia, na jakie stężenia zanieczyszczeń gazowych byli narażeni w okresie badania.

Po 14 dniach oceniano jakość ich życia wykorzystując kwestionariusz jakości życia astmatyków, tj. AQLQ (Asthma Quality of Life Questionnaire) dla osób dorosłych. Kwestionariusz ten został stworzony w 1992 roku przez prof. Elizabeth Juniper z Uniwersytetu McMaster w Kanadzie. Pacjenci wypełniali kwestionariusz AQLQ składający się z 32 pytań dotyczących ostatnich 14 dni a pogrupowanych w 4 domeny: objawy, ograniczenia aktywności, funkcjonowanie emocjonalne i bodźce środowiskowe.

Wykazano istotny związek między jakością życia, a stężeniem tlenków azotu (NO, NO₂, NO_x). Narażenie na te zanieczyszczenia gazowe powoduje obniżenie jakości życia pacjentów we wszystkich analizowanych domenach. Powoduje wzmocnienie m.in. objawów astmy, utrudnienie aktywności fizycznej i ogólnego funkcjonowania. W przypadku SO₂, CO, których stężenia były stosunkowo niskie, nie odnotowano tak jednoznacznych wyników.

Wzrost wartości zanieczyszczeń gazowych wpływa na ogólną jakość życia osób z astmą oskrzelową. Jest to kolejny argument na rzecz działań w zwalczaniu zanieczyszczeń powietrza. Zwiększony poziom narażenia na gazowe zanieczyszczenia powietrza, zwłaszcza na tlenki azotu, wpływa zatem nie tylko na funkcjonowanie układu oddechowego pacjentów z astmą, ale także na jakość ich życia. Należy to uwzględnić przy opracowywaniu polityki ochrony środowiska w dziedzinie zdrowia, której celem jest osiągnięcie zrównoważonego rozwoju.

Pełny tekst artykułu naukowego: Monika Ścibor, Bartosz Balcerzak, Andrzej Galbarczyk, Grazyna Jasieńska: Quality of life of patients with bronchial asthma exposed to gaseous air pollution in the place of residence. Sustainable Cities and Society 64 (2021) 1025

Kontakt do autorki streszczenia: Monika Ścibor

Blog Zdrowia Publicznego, red. M. Zabdyr-Jamróz, Instytut Zdrowia Publicznego UJ CM, Kraków: 13 listopada 2020