Stanisław Wyspiański, Macierzyństwo, 1905 │ źródło: wikimedia commons

Autor: Andrzej Galbarczyk

Urodzenie i wychowanie dziecka niewątpliwie wpływa na zdrowie kobiet. Ciąża, karmienie piersią i wychowanie poważnie obciążają organizmy matek. Urodzenie dużej liczby dzieci, może więc negatywnie odbić się na zdrowiu kobiety w późniejszym wieku. Tematyką tą zajmuje się nasz zespół z Zakładu Zdrowia i Środowiska. Nasze wcześniejsze badania wykazały, że kobiety, które urodziły dużą liczbę dzieci, w późniejszym wieku mają wyższy poziom stresu oksydacyjnego [1] oraz częściej oceniane są jako starsze i bardziej schorowane [2]. Z kolei inne badania wykazały, że takie kobiety żyją po prostu krócej [3].

Dla organizmu matki większym obciążeniem, głównie energetycznym, jest urodzenie syna. Synowie szybciej rozwijają się w trakcie ciąży, w efekcie czego rodzą się zazwyczaj więksi od dziewczynek. Po porodzie synów matki produkują bardziej kaloryczne mleko, w porównaniu do mleka produkowanego dla córek [4]. Punktem wyjścia dla naszych badań była hipoteza, że skoro posiadanie syna jest dla organizmu matki bardziej kosztowne, to posiadanie dużej liczby synów powinno być jeszcze bardziej szkodliwe dla jej zdrowia.

W celu sprawdzenia, czy urodzenie dużej liczby synów rzeczywiście negatywnie wpływa na zdrowie kobiet, wraz z prof. Grażyną Jasieńską, dr Magdaleną Klimek i dr Iloną Nenko przebadaliśmy 559 starszych kobiet z Beskidu Wyspowego. Uczestniczki badania zapytaliśmy o to jak oceniały swój stan zdrowia w przeciągu ostatnich 12 miesięcy. Taka subiektywna ocena stanu zdrowia jest bardzo prostym wskaźnikiem, relatywnie trafnie opisującym ogólny stan zdrowia badanych osób, gdyż zła samoocena stanu zdrowia wiąże się z większym ryzykiem zgonu, niezależnie od innych czynników, takich jak styl życia czy zdiagnozowane choroby [5].

Wyniki naszych badań wykazały, że jedynie liczba urodzonych synów związana jest z samooceną stanu zdrowia starszych kobiet. Samoocena stanu zdrowia nie zależała od liczby urodzonych córek czy też całkowitej liczby urodzonych dzieci. Natomiast, każdy urodzony syn zwiększał o 11% szansę, że kobiety gorzej oceniały swój stan zdrowia. W analizach skorygowaliśmy wyniki o wpływ innych czynników na zdrowie badanych kobiet, takich jak wiek, wykształcenie, stan cywilny, palenie i wskaźnik masy ciała – BMI, tak aby nie zafałszowywały wyników. 

Wyniki te potwierdzają hipotezę, że urodzenie dużej liczby synów może szkodzić zdrowiu matek. Może być to spowodowane tym, że urodzenie chłopca jest dla matki większym obciążeniem energetycznym. Posiadanie syna jest dla matki również większym obciążeniem dla układu immunologicznego. Kobiety, które mają wielu synów są na starość bardziej narażone na procesy immuno-starzenia [6], czyli występowania przewlekłego, niewielkiego stanu zapalnego, który może prowadzić do zwiększonego ryzyka wielu chorób. Co więcej, starsze kobiety częściej mogą liczyć na wsparcie i pomoc ze strony córek a nie synów [7]. Wszystko to może tłumaczyć, dlaczego badania przeprowadzone na historycznych populacjach z Finlandii wykazały, że kobiety, które urodziły dużo synów żyły krócej [8].

Nasze badania mogą mieć istotne konsekwencje dla tego jak odpowiednio personalizować terapie i programy profilaktyki wobec konkretnych pacjentek. Chcąc zrozumieć czynniki wpływające na zdrowie kobiet, niezbędne jest uwzględnienie ich historii reprodukcyjnej. I badanie tej historii reprodukcyjnej wymaga uwzględniania płci urodzonych dzieci. Dla zdrowia publicznego ważne jest to, że kobiety, które urodziły bardzo dużą liczbę synów powinny być objęte szczególną troską systemu zdrowotnego.

Kontakt do autora: Andrzej Galbarczyk

Wyniki naszych badań opisanych w tej notce ukazały się na łamach The Journals of Gerontology w anglojęzycznym artykule pt.: 

Sons May Be Bad for Maternal Health at Older Age: New Evidence for Costs of Reproduction in Humans

[pełna wersja artykułu dostępna na prośbę do autorów]

Źródła:

1. Ziomkiewicz A., Sancilio A., Galbarczyk A., Klimek M., Jasienska G., Bribiescas R.G., Evidence for the cost of reproduction in humans: High lifetime reproductive effort is associated with greater oxidative stress in post-menopausal women, PLoS One, 2016, 11(1).
2. Marcinkowska U.M., Little A.C., Galbarczyk A., Nenko I., Klimek M., Jasienska G., Costs of reproduction are reflected in women’s faces: Post-menopausal women with fewer children are perceived as more attractive, healthier and younger than women with more children, Am J Phys Anthropol, 2018, 165(3).
3. Jasienska G., Reproduction and lifespan: Tradeoffs, overall energy budgets, intergenerational costs, and costs neglected by research, American Journal of Human Biology, 2009, vol. 21, p. 524-32.
4. Powe C.E., Knott C.D., Conklin-Brittain N., Infant sex predicts breast milk energy content, Am J Hum Biol, 2010, 22(1):50-4.
5. Idler E.L., Benyamini Y., Self-rated health and mortality: a review of twenty-seven community studies, J Health Soc Behav, 1997, 38(1):21-37.
6. Marttila S., Nevalainen T., Kananen L., Jylhävä J., Jylhä M., Hervonen A., et al., Number of sons contributes to ageing-associated inflammation, Sci Rep, 2015, 5:8631.
7. Chappell N.L., Kusch K., The gendered nature of filial piety – A study among Chinese Canadians, J Cross Cult Gerontol, 2007, 22(1):29-45.
8. Helle S., Lummaa V., A trade-off between having many sons and shorter maternal post-reproductive survival in pre-industrial Finland, Biol Lett, 2013, 9(2):20130034.