Zdjęcie: Mikhail Nilov | źródło: pexels.com

Autorka streszczenia: Karolina Koziara

Badania prowadzone od wielu dekad wskazują, że lesbijki, geje, osoby biseksualne, transpłciowe, niebinarne i queer zmagają się z większym ryzykiem wystąpienia problemów zdrowotnych. Dotyczy to zarówno tych dotyczących zdrowia psychicznego jak i fizycznego. Uwaga naukowców najczęściej skupia się na czynnikach ryzyka takich jak stygmatyzacja społeczna, dyskryminacja instytucjonalna, doświadczenia przemocy czy uwewnętrznione negatywne przekonania na swój temat. Coraz częściej badania obejmują jednak także czynnik ochronne, a wśród nich prężność psychiczną, zdolność do radzenia sobie ze stresem, pewność siebie oraz wysoką samoocenę. Mimo rosnącej liczby badań na ten temat, niewiele z nich dotychczas koncentrowało się na rozwojowej dynamice zmian w zakresie tych niewątpliwie pożądanych cech.

Badacze z Katedry Epidemiologii i Badań Populacyjnych oraz Zakładu Zdrowia i Środowiska postanowili dołożyć swoją cegiełkę do rozwoju wiedzy na ten temat i sprawdzić, czy wiek może mieć znaczenie dla zmian w zakresie prężności psychicznej i samooceny, a także poziomu depresyjności oraz narażenia na stygmatyzację wśród osób różnorodnych płciowo i seksualnie.

Osoby różnorodne płciowo i seksualnie to osoby o tożsamościach seksualnych innych niż heteroseksualna i/lub tożsamościach płciowych innych niż cispłciowa. Określenie ‘cispłciowe’ dotyczy osoby, u których identyfikacja płciowa jest zgodna z płcią przypisaną przy urodzeniu. Na przykład: osoba, która przy urodzeniu została określona mężczyzną i identyfikuje się jako mężczyzna, będzie osobą cispłciową. W odróżnieniu od nich osoby transpłciowe odczuwają niezgodność między płcią przypisaną i odczuwaną płcią.

Porównanie osób cispłciowych oraz różnorodnych płciowo wskazało, że w zakresie społecznej stygmatyzacji, nie widać istotnych statystycznie różnic między cispłciowymi kobietami i mężczyznami, oraz osobami różnorodnymi płciowo (osobami transpłciowymi i niebinarnymi). Istotne jednak okazały się różnice w zakresie depresyjności, samooceny oraz prężności psychicznej. W przypadku wszystkich tych miar, najlepiej radzili sobie cispłciowi mężczyźni, którzy charakteryzowali się najwyższą samooceną oraz prężnością, a także najniższym poziomem depresyjności. Nie zaobserwowano natomiast istotnych statystycznie różnic między cispłciowymi kobietami oraz osobami różnorodnymi płciowo.

Przeprowadzone analizy wykazały również, że mimo stałej ekspozycji na stygmatyzację, starsze osoby LGBTQ charakteryzowały się wyższym poziomem czynników ochronnych – prężności psychicznej oraz samooceny, a także niższym poziomem depresyjności. Co istotne, największa zmiana dotyczyła osób różnorodnych płciowo i cispłciowych kobiet. Natomiast, cispłciowi mężczyźni charakteryzowali się mniejszą dynamiką zmian związanych z wiekiem zarówno pod względem czynników ochronnych, jak i pod względem czynników o negatywnym wpływie na zdrowie.

Wyniki przeprowadzonych badań wskazują na szczególną potrzebę objęcia stosownym wsparciem psychicznym młodych osób LGBTQ, które ze względu na swój wiek mogą charakteryzować się niewystarczającą zdolnością do radzenia sobie z trudnymi sytuacjami oraz niższą prężnością, a co za tym idzie są one szczególnie wrażliwe na negatywne konsekwencje doświadczeń wykluczenia i stygmatyzacji.

Kontakt do autorki: Karolina Koziara

Zapraszamy do lektury pełnej wersji artykułu (w otwartym dostępie), który ukazał się w czasopiśmie “Frontiers in Psychology” – autorstwa: Karoliny Koziary, Magdaleny E. Mijas, Andrzeja Galbarczyka, Jowity Wycisk, Mateusza P. Pliczko, Karoliny Krzych-Miłkowskaiej i Bartosza Grabskiego – pod tytułem:

It gets better with age: Resilience, stigma, and mental health among lesbian, gay, bisexual, transgender and queer persons from Poland

Blog Zdrowia Publicznego, red. M. Zabdyr-Jamróz, Instytut Zdrowia Publicznego UJ CM, Kraków: 30 września 2022