Rycina 1. Wspólne zdjęcie uczestników spotkania projektu EUVABECO przed wejściem do siedziby Instytutu Zdrowia Publicznego przy ul. Skawińskiej 8. | materiały własne.

Autorzy: Magdalena Sikorska, Rafał Halik, Szczepan Jakubowski, Mariusz Duplaga

Cel spotkania

W dniach 22–23 września 2025 roku w Instytucie Zdrowia Publicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum w Krakowie odbyło się spotkanie partnerów projektu European Vaccination Beyond COVID-19 (EUVABECO, nr 101132545). Spotkanie zostało zorganizowane przez Zakład Promocji Zdrowia i e-Zdrowia. Wydarzenie zgromadziło członków konsorcjum utworzonego przez czternaście instytucji z dziewięciu europejskich państw. Do Krakowa przyjechało ponad 20 osób reprezentujących instytucje partnerskie projektu (Ryc. 1). Część partnerów dołączyła także do spotkania w trybie zdalnym. Spotkanie miało na celu podsumowanie dotychczasowych postępów projektu, szczególnie w zakresie implementacji narzędzi wspierających szczepienia, oraz zaplanowanie kolejnych etapów realizacji projektu EUVABECO. Poza prezentacją zaawansowania poszczególnych zadań projektowych, więcej czasu poświęcono praktycznym aspektom poszczególnych wdrożeń.

PIERWSZY DZIEŃ SPOTKANIA

Po powitaniu uczestników przez Prof. Mariusza Duplagę, kierownika Zakładu Promocji Zdrowia i e-Zdrowia, uczestnicy spotkania omówili wymagania Komisji Europejskiej dotyczące raportu okresowego oraz zasady przygotowania planowanego przedłużenia projektu. Następnie Konsorcjum skupiło się na zagadnieniach związanych z monitorowaniem trendów epidemiologicznych i funkcjonalności narzędzia do modelowania danych opisujących przebieg chorób zakaźnych.

Rycina 2. Model zakażeń SARS-CoV-2 dotyczący reprodukcji efektywnej (Rt) w Polsce z podziałem na województwa, przedstawiony podczas spotkania w Krakowie | materiały konsorcjum.

Dr Nicola Luigi Bragazzi reprezentujących Uniwersytet Saarland przedstawił założenia modelu prognozowania rozprzestrzeniania się COVID-19 na podstawie danych pochodzących z Polski (Ryc. 2). Model ten oparto na klasycznej strukturze SEIRD (ang. Susceptible–Exposed–Infectious–Recovered–Deceased), umożliwiającej szczegółową analizę dynamiki epidemii z uwzględnieniem poszczególnych etapów zakażenia.

W ramach projektu Zakład Promocji Zdrowia i e-Zdrowia jest odpowiedzialny za udostępnienie danych epidemiologicznych dla potrzeb tego modelu, a także wspiera prace związane z definiowaniem parametrów epidemiologicznych, uwzględniających krajową specyfikę demograficzną. Model umożliwia między innymi monitorowanie zmian wartości reprodukcji efektywnej (Rt) w podziale na województwa, co ma kluczowe znaczenie dla zrozumienia lokalnego przebiegu epidemii (takich jak COVID-19, grypa czy innych chorób zakaźnych) oraz dla skutecznego planowania działań zapobiegawczych (Ryc. 3). Badacze z Uniwersytetu Saarland wykazali, że dopasowanie opracowanego modelu SEIRD do rzeczywistego przebiegu epidemii COVID-19 w Polsce było bardzo wysokie, co potwierdza jego użyteczność i wiarygodność w analizach epidemiologicznych.

Rycina 3. Wyliczenia reprodukcji efektywnej (Rt) COVID-19 w województwach od I kwartału 2021 do I kwartału 2022 w ramach opracowanego modelu prognozowania epidemiologicznego projektu EUVABECO | opracowanie własne na podstawie założeń modelu epidemiologicznego Uniwersytetu Saarland.

Obecnie trwają prace nad dostosowaniem modelu do praktycznego wykorzystania w ramach projektu EUVABECO, tak aby mógł on stanowić narzędzie wspierające działania w zakresie monitorowania i prognozowania rozwoju epidemii w różnych regionach kraju.

W ramach kolejnej prezentacji Wyższa Szkoła Techniczna (Instituto Superior Técnico), będąca częścią Uniwersytetu Lizbońskiego, przedstawiła kluczowe obszary swojej działalności naukowej oraz zakres prac realizowanych na rzecz projektu. Będę one komplementarne do zadań realizowanych przez Uniwersytet Saarland.

Kolejnym punktem spotkania był wykład Prof. Iwony Paradowskiej-Stankiewicz, specjalisty krajowego w epidemiologii, zatytułowany „Vaccination strategies as a response to epidemiological threats in Poland” (Ryc. 4.). Prof. Paradowska-Stankiewicz pełni funkcję krajowego konsultanta w dziedzinie epidemiologii od 2013 roku. Ponadto, kieruje Pracownią Epidemiologii Chorób Zwalczanych Drogą Szczepień w Zakładzie Epidemiologii Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny. W swojej prezentacji podkreśliła, że choć polski system szczepień ochronnych przez wiele lat funkcjonował wzorowo, skutecznie eliminując wiele groźnych chorób zakaźnych, to w ostatnim czasie obserwuje się niepokojące zmiany w społecznym podejściu do szczepień (m.in. w odniesieniu do krztuśca i odry). Zwróciła uwagę na rosnącą liczbę uchyleń od szczepień obowiązkowych, co wpływa na obniżenie odporności populacyjnej. Wskazała również, że problem wynika nie tylko z dezinformacji, lecz także z niskich kompetencji zdrowotnych społeczeństwa. Według Prof. Paradowskiej-Stankiewicz, projekt EUVABECO może dostarczyć dowodów na przydatność działań na rzecz transferu narzędzi wspierających szczepienia i przeciwdziałających wahaniu szczepionkowemu pomiędzy krajami europejskimi. Rozwój narzędzi wspierających decyzje dot. szczepień może być drogą wspierającą rozwój kompetencji zdrowotnych poszczególnych społeczeństw.

Rycina 4. Zdalny wykład Prof. Iwony Paradowskiej-Stankiewicz, kierującej Pracownią Epidemiologii Chorób Zwalczanych Drogą Szczepień w Zakładzie Epidemiologii Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – PZH | materiały własne.

Strategia komunikacyjna projektu

Rycina 5. Strona internetowa projektu EUVAVECO (www.euvabeco.eu) z relacją ze spotkania grupy roboczej pracującej nad zasadami ewaluacji wdrożonych narzędzi, które miało miejsce na Krecie w lipcu br. | materiały internetowe.

Po dyskusji, która wywiązała się po wykładzie Prof. Paradowskiej-Stankiewicz, Konsorcjum omówiło planowaną strategię komunikacyjną w ramach zadania WP.2. Pakiet komunikacyjny, który omówiono na przykładzie wdrożenie systemu doradczego dotyczącego szczepień, ma być adresowany do decydentów w państwach członkowskich Unii Europejskiej. Poszczególne zespoły robocze odpowiadają za rozwój i udoskonalanie przypisanych im sekcji, co gwarantuje kompleksowe i spójne przygotowanie materiałów. Pakiet ma umożliwić szybkie zapoznanie się z narzędziami, ułatwić nawigację po dostępnych zasobach oraz zapewnić dostęp do szczegółowych informacji.

Zespół odpowiedzialny za przebiegu zadania dotyczącego upowszechniania wyników (WP.2) przypomniał także o potrzebie nadsyłania informacji o aktywnościach poszczególnych partnerów Konsorcjum oraz aktywności objętych zadaniami roboczymi projektu (Ryc. 5).

DRUGI DZIEŃ SPOTKANIA

W drugim dniu spotkania szczególną uwagę poświęcono ewaluacji wdrożeń pilotażowych realizowanych w ramach projektu EUVABECO. Ponadto, w ramach dyskusji panelowych zespoły pracujące nad poszczególnymi wdrożeniami miały okazję podsumować postęp pracy i wyzwania na następne miesiące.

Rycina 6. Repetytorium instrumentów badawczych (www.implementationoutcomerepository.org) wspierających działania implementacyjne rozważanych do wykorzystania w projekcie narzędzi o potencjalnym zastosowaniu w ewaluacji projektu EUVABECO | materiały internetowe.

Ewaluacja projektu

Wynikiem spotkania zespołu roboczego powołanego w celu opracowania strategii ewaluacji, które odbyło się w lipcu br. w siedzibie Uniwersytetu Krety w Retimno na Krecie był zarys strategii ewaluacji wdrożeń pilotażowych realizowanych w ramach projektu. Ewaluacja jest częścią pakietu roboczego WP.7. Planowany zakres działań ewaluacyjnych będzie miał dwoisty charakter – będzie polegał na ocenie procesu implementacji narzędzi wspierających szczepienia, a także ocenę percepcji przez zespół projektowy oraz zewnętrznych użytkowników. Planowana metodologia ewaluacji będzie się opierać na metodach jakościowych i ilościowych. Platforma wspierająca zaplanowanie strategii ewaluacyjnych odpowiadających wymaganiom stawianym poszczególnych narzędziom została udostępniona partnerom projektu.

W czasie dyskusji rozważano możliwość wykorzystania standardowych narzędzi do oceny różnych konstruktów związanych z percepcją wdrażanych narzędzi, w tym ich akceptacji, satysfakcji i użyteczności. Równocześnie zaproponowano zestaw dodatkowych narzędzi o charakterze badawczym, mających na celu wspieranie zarówno analiz jakościowych, jak i ilościowych uzyskiwanych danych. Zarekomendowano, aby przy wyborze standardowych instrumentów pozwalających ocenić postęp implementacji, kierować się dostępnymi zasobami klasyfikującymi takie instrumenty (Ryc. 6).

W kolejnych tygodniach, zaplanowano spotkania zespołów pracujących nad poszczególnymi pilotażami w celu ustaleniu zakresu ewaluacji. Część partnerów Konsorcjum wyraziła zainteresowanie realizacją międzynarodowego badania mającego na celu ocenę związku postaw wobec szczepień i akceptacją wdrażanych rozwiązań wspierających szczepienia.

Podsumowanie

Spotkanie stanowiło okazję do wymiany doświadczeń oraz dyskusji nad wyzwaniami stojącymi przez Konsorcjum projektu EUVABECO. Kolejne stacjonarne spotkanie projektu zaplanowano na marzec 2026 r. w Lizbonie.

Zapraszamy do śledzenia aktualności dotyczących projektu na stronie Instytutu Zdrowia Publicznego UJ CM. Informacje o postępach w realizacji projektu dostępne są również na oficjalnej stronie internetowej projektu EUVABECO pod adresem: www.euvabeco.eu.

Kontakt do autorów: Mariusz Duplaga 

Blog Zdrowia Publicznego, red. A. Wacławik, M. Zabdyr-Jamróz, Instytut Zdrowia Publicznego UJ CM, Kraków: 20 października 2025